मुख्य सामग्रीवर वगळा

श्री स्वामी समर्थ आरती || काकड आरती || शेजारती || Shree Swami Samarth ||


* आरती *


जय देव, जय देव, जय श्री स्वामी समर्था, जय श्री स्वामी समर्था।
आरती ओवाळू चरणी ठेउनिया माथा।।धृ।।

छेलि खेडे ग्रामी तु अवतरलासी, राया अवतरलासी।
जग्दउध्दारासाठी राया तु फिरसी।
भक्तवत्सल खरा तु एक होसी,
राया एक होसी।
म्हणुनी शरण आलो तव चरणासी।
जय देव, जय देव०॥१॥

त्रैगुण-परब्रम्ह तुझा अवतार,
तुझा अवतार।
त्याची काय वर्णु लिला पामर।
शेशादिक क्षीणले नलगे त्या पार,
नलगे त्या पार।
तेथे जडमुढ कैसा करु मी विस्तार।
जय देव, जय देव०॥२॥

देवाधिदेवा तु स्वामी राया,
तु स्वामी राया।
निरजर मुनीजन ध्याती भावे तव पाया।
तुझसी अर्पण केली आपुली ही काया,
आपुली ही काया।
शरणागता तारी तु स्वामी राया।
जय देव, जय देव०॥३॥

अघटीत लिला करुनी जडमुढ उध्दारिले,
जडमुढ उध्दारिले।
किर्ती एकूनी कानी चरणी मी लोळे।
चरण प्रसाद मोठा मज हे अनुभवले,
मज हे अनुभवले।
तुझ्या सुता नलगे चरणा वेगळे।
जय देव, जय देव०॥४॥

* स्वामी समर्थ आरती *


आरती स्वामी राजा।
कोटी आदित्यतेजा।
तु गुरु मायबाप।
प्रभू अजानुभुजा।
आरती स्वामी राजा॥धृ॥

पुर्ण ब्रम्ह नारायण।
देव स्वामी समर्थ। 
कलीयुगी अक्कलकोटी।
आले वैकुंठ नायक। 
आरती स्वामी राजा॥१॥

लीलया उध्दरिले।
भोळे भाबडे जन। 
बहुतीव्र साधकासी।
केले आपुल्या समान। 
आरती स्वामी राजा॥२॥

अखंड प्रेम राहो|
नामी ध्यानी दयाळा।
 सत्यदेव सरस्वती। 
म्हणे आम्हा सांभाळा। 
आरती स्वामी राजा॥३॥

*  स्वामी समर्थ आरती दिंडोरी प्रणित *


जय जय सद्-गुरु स्वामी समर्था,
आरती करु गुरुवर्या रे।
अगाध महिमा तव चरणांचा,
वर्णाया मति दे यारे॥धृ॥

अक्कलकोटी वास करुनिया,
दाविली अघटित चर्या रे।
लीलापाशे बध्द करुनिया,
तोडिले भवभया रे॥१॥

यवन पूछिले स्वामी कहाॅ है,
अक्कलकोटी पहा रे।
समाधी सुख ते भोगुन बोले,
धन्य स्वामीवर्या रे॥२॥

जाणिसे मनीचे सर्व समर्था,
विनवू किती भव हरा रे।
इतुके देई दीनदयाळा,
नच तव पद अंतरा रे॥३॥

* स्वामी समर्थ आरती *


जय देव जय देव, जय जय अवधूता, हो स्वामी अवधूता।
अगम्य लीला स्वामी, त्रिभुवनी तुझी सत्ता।। जय देव जय देव॥धृ॥

तुमचे दर्शन होता जाती ही पापे।
स्पर्शनमात्रे विलया जाती भवदुरिते।
चरणी मस्तक ठेवूनि मनि समजा पुरते।
वैकुंठीचे सुख नाही या परते।।
जय देव जय देव॥१॥

सुगंध केशर भाळी वर टोपी टिळा।
कर्णी कुंडल शोभति वक्षस्थळी माळा।
शरणागत तुज होतां भय पडले काळा।
तुमचे दास करिती सेवा सोहळा।। जय देव जय देव॥२॥

मानवरुपी काया दिससी आम्हांस।
अक्कलकोटी केले यतिवेषे वास।
पूर्णब्रम्ह तूची अवतरलासी खास।
अज्ञानी जीवास विपरीत भास।। जय देव जय देव॥३॥

र्निगुण र्निविकार विश्वव्यापक।
स्थिरचर व्यापून अवघा उरलासी एक।
अनंत रुपे धरसी करणे नाएक।
तुझे गुण वर्णिता थकले विधीलेख।।
जय देव जय देव॥४॥

घडता अनंत जन्मे सुकृत हे गाठी।
त्याची ही फलप्राप्ती सद्-गुरुची भेटी।
सुवर्ण ताटी भरली अमृत रस वाटी।
शरणागत दासावर करी कृपा दृष्टी।।
जय देव जय देव॥५॥

* काकड आरती *


ओवाळीतो काकड आरती स्वामी समर्थ तुजप्रती। स्वामी समर्थ तुजप्रती।
चरण दावी जगत्पते। स्मरतो तुझी अभिमूर्ती॥धृ॥

भक्तजन येऊनिया दारी उभे स्वामीराया। दारी उभे स्वामीराया।
चरण तुझे पहावया। तिष्ठती अती प्रीती॥१॥

भक्तांच्या कैवारी समर्था समर्थ तु निरधारी। समर्था समर्थ तु निरधारी।
भेट घेऊन चरणावरी। गातो आम्ही तुझी स्तुती॥२॥

पूर्णब्रम्ह देवाधिदेवा निरंजनी तुझा ठावा। निरंजनी तुझा ठावा।
भक्तासाठी देहभाव। तारिसी तु विश्वपती॥३॥

स्वामी तुची कृपाघन ऊठुन देई दर्शन। ऊठुन देई दर्शन।
स्वामीदास चरण वंदी। मागतसे भावभक्ती॥४॥

* कर्पुर आरती *


कापूराची वात ओवाळु तुजला, स्वामी ओवाळु तुजला।
देहभाव अहंकार सहजी जाळीला॥धृ॥

दया क्षमा शांती ह्या उजळल्या ज्योती, स्वामी उजळल्या ज्योती।
स्वयंप्रकाशरुप देखिली स्वामींची मुर्ती।। कापूराची वात०॥१॥

मी तु पण काजळ काजळी गेली, स्वामी काजळी गेली।
निजानंदे तनु पायी अर्पियली।। कापूराची वात०॥२॥

आनंदाने भावे कापूर्रारती केली, स्वामी कापूर्रारती केली।
पंचतत्व भाव तनु पायी अर्पियली।। कापूराची वात०॥३॥

* शेजारती *


आता स्वामी सुखे निद्रा करा अवधूता। स्वामी करा अवधूता। 
चिन्मय सुखधामी जाउनी, पहुडा एकांता॥धृ॥

वैराग्याचा कुंचा घेवूनी चौक झाडीला। स्वामी हो चौक झाडीला।
 तयावरी सप्रेमाचा शिडकावा केला॥१॥

पायघड्या घातल्या सुंदर नवविध भक्ती। स्वामी नवविध भक्ती। 
ज्ञानाच्या समया उजळूनी लावियल्या ज्योती॥२॥

भावार्थाचा मंचक हृदयाकाशी टांगिला। हृदयाकाशी टांगिला।
 मनाची सुमने करुन गेला शेजेला॥३॥

द्वैताचे कपाट लावूनी एकत्र केले। गुरुने एकत्र केले। 
दुर्बुध्दीच्या गाठी सोडूनी पडदे सोडले॥४॥

आशा तृष्णा कल्पनांचा सांडूनी गलबला। गुरु हा सांडूनी गलबला।
 दया क्षमा शांती दासी उभ्या सेवेला॥५॥

अलक्ष उन्मन सेवूनी स्वामी नाजूक हा शेला। गुरु हा नाजूक शेला। 
निरंजन सद्-गुरु स्वामी निजे शेजेला॥६॥




* श्री स्वामी समर्थांची १०८ नावे *


ॐ दिगंबराय नमः,
ॐ वैराग्यांबराय नम:, 
ॐ ज्ञानांबराय नमः,
ॐ स्वानदांबराय नमः, 
ॐ अतिदिव्यतेजांबराय नमः,
ॐ काव्यशक्तिप्रदायिने नमः,
ॐ अमृतमंत्रदायिने नमः,
ॐ दिव्यज्ञानादत्ताय नमः,
ॐ दिव्यचक्षुदायिने नमः,
ॐ चित्ताकर्षणाय नमः,
ॐ चित्तशांताय नमः,
ॐ दिव्यानुसंधानप्रदायिने नमः,
ॐ सद्गुणविवर्धनाय नम: ,
ॐ अष्टसिध्दिदायकम नमः,
ॐ भक्तिवैराग्यदत्ताय नमः,
ॐ मुक्तिभुक्तिशक्तिप्रदायने नमः,
ॐ गर्वदहनाय नम:,
ॐ षङरिपुहरिताय नमः,
ॐ आत्मविज्ञानप्रेरकाय नमः,
ॐ अमृतानंददत्ताय नमः,
ॐ चैतन्यतेजसे नमः,
ॐ श्रीसमर्थयतये नमः,
ॐ भक्तसंरक्षकाय नम:,
ॐ अनंतकोटिब्रम्हांडप्रमुखाय नमः,
ॐ अवधूतदत्तात्रैय नम:,
ॐ चंचलेश्वराय नमः,
ॐ आजानुबाहवे नमः,
ॐ आदिगुरवे नम:,
ॐ श्रीपादवल्ल्भाय नमः,
ॐ नृसिंहभानुसरस्वत्ये नमः,
ॐ कुरवपुरवासिने नमः,
ॐ गंधर्वपुरवासिने नमः,
ॐ गिरनारवासिने नमः,
ॐ श्रीकौशल्यनिवासिने नम:,
ॐ ओंकारवासिने नमः,
ॐ आत्मसूर्याय नमः,
ॐ प्रखरतेजा प्रचतिने नमः,
ॐ अमोघतेजानंदाय नमः,
ॐ तेजोधराय नमः,
ॐ परमसिध्दयोगेश्वराय नमः,
ॐ स्वनंदकंदस्वामिने नमः,
ॐ स्मर्तृगामिने नमः,
ॐ कृष्णानंद अतिप्रियाय नमः,
ॐ योगिराजेश्वरया नम:,
ॐ भक्तचिंतामणिश्वराय नमः,
ॐ नित्यचिदानंदाय नमः,
ॐ अकारणकारुण्यमूर्तये नमः,
ॐ चिरंजीवचैत्यन्याय नमः,
ॐ अचिंत्यनिरंजनाय नमः,
ॐ दयानिधये नमः,
ॐ भक्तचिंतामणीश्वराय नमः,
ॐ शरणागतकवचाय नमः,
ॐ वेदस्फूर्तिदायिने नमः,
ॐ महामंत्रराजाय नमः,
ॐ अनाहतनादप्रदानाय नमः,
ॐ सुकोमलपादांबुजाय नमः,
ॐ चित्शक्यात्मने नमः,
ॐ अतिस्थिराय नमः,
ॐ माध्यन्हभिक्षाप्रियाय नमः,
ॐ प्रेमभिक्षांकिताय नमः,
ॐ योगक्षेमवाहिने नमः,
ॐ भक्तकल्पवृ़क्षाय नमः,
ॐ अनंतशक्तीसूत्रधराय नमः,
ॐ परब्रह्माय नमः,
ॐ अनितृप्तपरमतृप्ताय नमः,
ॐ स्वावलंबनसूत्रदाये नमः,
ॐ असमर्थसामर्थ्यदायिने नमः,
ॐ योगसिध्ददायकम नमः,
ॐ बाल्यभावप्रियांय नमः,
ॐ भक्तिनिधनाय नमः,
ॐ औदुंबरप्रियाय नमः,
ॐ यजसुंकोमतलनुधारकाय नम:,
ॐ त्रिमूर्तिध्वजधारकाय नमः,
ॐ चिदाकाशव्याप्ताय नमः,
ॐ केशरचंदनकस्तूरीसुगंधप्रियाय नमः,
ॐ साधक संजीवन्यै नमः, 
ॐ कुंडलिनीस्फूर्तिदात्रे नमः, 
ॐ अक्षरवालाय नमः, 
ॐ आनंदवर्धनाय नमः, 
ॐ सुखनिधानाय नमः,
ॐ उपमातिते नमः, 
ॐ भक्तिसंगीतप्रियाय नमः,
ॐ अकारणसिध्दिकृपाकारकाय नमः,
ॐ भवभयभंजनाय नमः,
ॐ स्मितहास्यानंदाय नमः,
ॐ संकल्पसिध्दाय नमः,
ॐ संकल्पसिध्दिदात्रे नमः,
ॐ सर्वबंधमोक्षदायकाय नमः,
ॐ ज्ञानातीतज्ञानभास्कराय नमः,
ॐ श्रीकिर्तीनाममंत्राभ्यों नमः,
ॐ अभयवरददायिने नमः,
ॐ गुरुलीलामृत धाराय नमः, 
ॐ गुरुलीलामृतधारकाय नमः,
ॐ वज्रसुकोमलहृदयधारिणे नमः,
ॐ सुविकल्पातीतसहजसमाधिभ्यों नमः,
ॐ निर्विकल्पातीतसहजसमाधिभ्यों नमः,
ॐ त्रिकालातीतत्रिकालज्ञानिने नमः,
ॐ भावातीतभावसमाधिभ्यों नमः,
ॐ ब्रंह्मातीत - अणुरेणुव्यापकाय नमः,
ॐ त्रिगुणातीतसगुणसाकारसुलक्षणाय नमः,
ॐ बंधनातीतभक्तिकिरणबंधाय नमः,
ॐ देहातीतसदेहदर्शनदायकाय नमः,
ॐ चिंतनातीतसदेहदर्शनदायकाय नमः,
ॐ मौनातीत - उन्मनीभावप्रियाय नमः,
ॐ बुध्दयतीतसद् बुध्दिप्रेरकाय नमः,
ॐ मत् प्रिय - पितामहसद् गुरुभ्यों नमः,
ॐ पवित्रमात्यसाहेबचरणाविदभ्यो नमःः

* श्री स्वामी समर्थ मानस पूजा *


|| श्रीगणेशाय नम: ||

नमो स्वामी राजम दत्तावतारम || श्री विष्णु ब्रम्हा शिवशक्ति रूपम || ब्रम्ह स्वरूपाय करूणा कराय || स्वामी समर्थाय नमो नमस्ते ||

हे स्वामी दत्तात्रया हे कृपाळा || मला ध्यान मूर्ती दिसू देई डोळा || कुठें माय माझी म्हणे बाळ जैसा || समर्था तुम्हा विण हो जीव तैसा || १ ||

स्वामी समर्था तुम्ही स्मतृगामी || हृदयासनी या बसा प्रार्थितो मी || पूजेचे यथासांग साहित्य केले || मखरांत स्वामी गुरू बैसविले || २ ||

महाशक्ति जेथे उभ्या ठाकताती || जिथें सर्व सिद्धी पदी लोळताती असे सर्व सामर्थ्य तो हा समर्थ || परब्रह्म साक्षात गुरूदेव दत्त || ३ ||

सुवर्ण ताटी महारत्न ज्योती || ओवाळोनी अक्षता लावू मोती || शुभारंभ ऐसा करूनी पूजेला || चरणा वरी ठेवूया मस्तकाला || ४ ||

हा अर्ध्य अभिषेक स्वीकारी माझा || तुझी पाद्य पूजा करी बाळ तुझा ।। प्रणिपात साष्टांग शरणागताचा || तुम्ही वाहिला भार या जीवनाचा || ५ ||

ही ब्रम्हपूजा महाविष्णू पूजा || शिव शंकराची असें शक्तिपूजा || दहीदुध शुद्धोदकाने तयाला || पंचामृती स्नान घालू प्रभूला || ६ ||

वीणा तुतार्‍या किती वाजताती || शंखादि वाद्ये पहा गर्जताती ।। म्हणती नगारे गुरूदेव दत्त || श्री दत्त जय दत्त स्वामी समर्थ || ७ ||

प्रत्यक्ष गंगा जलकुंभी आली || श्री दत्तस्वामीसिया स्नान घाली।। महासिद्ध आलें पदतीर्थ घ्याया || महिमा तयांचा कळता जगा या || ८ ||

मीं धन्य झालो हे तीर्थ घेता || घडू दे पूजा ही यथासांग आता।। अजानबाहू भव्य कांती सतेज || नसे मानवी देह हा स्वामीराज || ९ ||

प्रत्यक्ष श्रीसदगुरू दत्तराज || तया घालुया रेशिमी वस्त्र साज || सुगंधित भाळी टीळा रेखियेला || शिरी हा जरीटोप शोभे तयाला || १० ||

वक्षस्थळी लाविल्या चंदनाचा || सुवास तो वाढवी भाव साचा || शिरी वाहूया बिल्व तुलसीदलाते || गुलाब जाई जुई अत्तराते || ११ ||

गंधाक्षता वाहूनीया पदाला || ही अर्पूया जीवन पुष्प माला || चरणी करांनी मिठी मारू देई || म्हणे लेकरासी सांभाळ आई || १२ ||

इथें लावुया केशर कस्तुरीचा || सुगंधीत हा धूप नानाप्रतिचा || पुष्पांजली ही तुम्हा अर्पियेली || गगनांतूनी पुष्प वृष्टी जहाली || १३ ||

करूणावतारी अवधूत कीर्ति || दयेची कृपेचीं जशी शुद्धमूर्ती || प्रभा फाकली शक्तिच्या मंडलांची || अशी दिव्यता स्वामी योगेश्र्वरांची || १४ ||

हृदमंदिराची ही स्नेह ज्योती || मला दाखवी स्वामिची योगमुर्ति || करू आरती आर्त भावे प्रभूची || गुरूदेव स्वामी दत्तात्रयाची || १५ ||

पंचारती ही असे पंचप्राण || ओवाळूनी ठेवू चरणा वरून || निघेना पुढें शब्द बोलू मी तोही || मनीचें तुम्ही जाणता सर्व काहीं || १६ ||

हे स्वामीराजा बसा भोजनाला || हा पंचपक्वान्न नैवेद्य केला || पुरणाची पोळी तुम्हा आवडीची || लाडू करंजी असें ही खव्याची || १७ ||

डाळिंब द्राक्षें फळें आणि मेवा || हे केशरी दूध घ्या स्वामीदेवा || पुढें हात केला या लेकरानें || प्रसाद द्यावा आपुल्या करानें || १८ ||

तांबुल घ्यावा स्वामी समर्था || चरणाची सेवा करू द्यावी आता || प्रसन्नतेतून मागू मी काय || हृदयी ठेव माते तुझे दोन्हीं पाय || १९ ||

सर्वस्व हा जीव चरणीच ठेवू || दुजी दक्षिणा मी तुम्हां काय देऊ || नको दूर लोटू आपुल्या मुलासी || कृपा छत्र तुमचेच या बालकासी || २० ||

धरू दे आता घट्ट तुझ्या पदाला || पदी ठेवू दे शीर शरणा गताला || हृदयी भाव यावें असे तळमळीचे || करी पुर्ण कल्याण जे या जिवाचे || २१ ||

तुझें बाळ पाही तुझी वाट देवा || नका वेळ लावू कृपाहस्त ठेवा || मनी पूजनाची असे दिव्य ठेव || वसो माझीया अन्तरी स्वामी देव || २२ ||

|| श्री दत्तार्पणमस्तु || श्रीगुरूदेव दत्त ||



* समर्थ अष्टक *


असे पातकी मी स्वामी राया,
पदी पातलो सिद्ध व्हा उद्धराया.
नसे अन्य त्राता जागी या दिनाला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला. 
मला माय ना बाप ना आप्त बंधू
सखा सोयरा सर्वे तू दीनबंधू
तुझा मात्र आधार या लेकराला
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
नसे शास्त्र विद्या कालादीपक काही
नसे ज्ञान वैराग्य ते सर्वथा ही.
तुझे लेकरू ही अहंता मनाला
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
प्रपंची पुरा बद्ध झालो दयाला,
तुझा दास मी ही स्मृती ना मनाला.
क्षमेची असे याचना त्वत्पादाला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
मला काम क्रोधाधीकी नागविले
म्हणोनी समर्था तुला जागविले.
नको दूर लोटू तुझ्या सेवकाला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
नको अंत पाहू त्वरे धाव घेई 
तुझ्यावीण नाही दुजी श्रेष्ट आई.
अनाथासि आधार तुझा दयाला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
कधी गोड वाणी न येई मुखाला,
कधी द्रव्य न अर्पिले याचकाला.
कधी मूर्ती तुझी न ये लोचानाला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला.
मला एवढी घाल भिक्षा समर्था,
मुखे नित्य गावी तुझी गुण गाथा. 
घडो पाद सेवा तुझ्या किंकराला,
समर्थ तुझ्यावीण प्रार्थू कुणाला

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

वारा || मराठी कविता संग्रह || Poems ||

नजरेस नसावी ओळख परी, स्पर्शून तो जातो !! क्षणात इथे ,क्षणात तिथे , सहज निघून तो जातो !! कधी पक्षांसवे गीत गात, सैरावैरा तो फिरतो !! हा वारा साऱ्या जगास म्हणे, सहज व्यापून टाकतो !! गुलाबी थंडीस मुठीत घेऊन, हळूवार तो पसरतो !! कधी सुर्यास भेटून येता, सारे हैराण तो करतो !! अलगद ढगांस घेऊन खांद्यावर, पाऊस पाडत येतो!! कधी घेऊन वादळ असे की , रौद्र रूप तो दाखवतो !! जसे हवे ते रूप त्याचे,  कोण कसे त्यास पाहतो !! कोणी म्हणे त्यास जे काही, तसेच तो राहतो !! कधी गंध येता जवळी, त्यास एकरूप तो करतो !! पानाफुलांत अन वेलितही, आपले अस्तित्व तो सोडतो !! जिथे भेटावे त्यास आपण,  नव्याने तो भेटतो !! कधी कोणत्या आठवातही, नकळत मग बोलतो !! प्रत्येक श्वास घेता आपण, आपलाच तो होतो !! ना कोणता राग, ना कोणता द्वेष, साऱ्यांस आयुष्य देतो !! नको बदलू मानवा हे चक्र, की तो सहन करतो !! उगाच दूषित करून तू त्यास, तुझाच अंत का करतो ?? फिरू दे त्यास बेफाम होऊनी, का उगाच अडवतो !! हा वारा साऱ्या जगास म्हणे, सहज व्यापून टाकतो !! ✍️© योगेश *All Rights Reserved*

राजकारण || Rajkaran Marathi Kavita ||

"भरतील सभा, जमतील लोक आपण मात्र भुलायच नाही !! उमेदवाराची योग्यता पाहून मतदान  करायला विसरायचं नाही !! आपला हक्क, आपलं मत कधीच कोणाला विकायचं नाही !! लक्षात ठेवा सुज्ञ नागरिकांनो आपणच आपल्याला संपवायचं नाही !! उमेदवार हवा सुशिक्षित आणि सुसंस्कृत मनात हे विसरायचं नाही !! अयोग्य आणि अकार्यक्षम उमेदवारास लोकशाही खराब करू द्यायचं नाही !! हो !! ही आपली जबाबदारी आहे !! लक्षात ठेवा, ती टाळायची नाही !! आपलं भविष्य या एका क्षणात खराब करू द्यायचं नाही !! एक एक मत जोडून घडतो भारत त्याला अयोग्य हाती द्यायचं नाही !! आपलं मत खूप काही करू शकते त्याला असेच जाऊ द्यायचे नाही !! मतदान करून घडवू ही लोकशाही आपला देश , आपले लोक, विसरायचे नाही !! सक्षम , मजबूत आणि प्रगतशील देशासाठी आपले मत द्यायला विसरायचे नाही !! भरतील सभा, जमतील लोक आपण मात्र भुलायच नाही !! " ✍️©योगेश खजानदार

तत्वनिष्ठ की व्यक्तिनिष्ठ || Marathi Blogger || Marathi Lekh ।।

माझ्या मनाचा नेहमी घोळ होतो, की एखादी व्यक्ती तत्वनिष्ठ असावी की व्यक्तिनिष्ठ. पण मग एखादी व्यक्ती कोणत्याच तत्वाला मानत नसेल तर त्याला काय म्हणावे आणि त्यापुढे पुन्हा विचार येतो की या जगात कोणतीच व्यक्ती अशी नसते की ती कोणत्याच तत्वाला धरून चालत नाही. यामध्ये फरक एवढाच असू शकतो की ती व्यक्ती आपल्या तत्वावर चालते किंवा कोणाचे तरी अनुकरण करते. मग अश्या वेळी माझ्यासारख्या लोकांचा खूप गोंधळ होतो की एखाद्या व्यक्तीच्या चांगल्या तत्वांना अनुकरण करणारी व्यक्ती नेमकी तत्वनिष्ठ म्हणायची की व्यक्तिनिष्ठ.  अशावेळी एकच उत्तर आपलेच आपल्याला मिळते आणि ते म्हणजे. व्यक्तिनिष्ठ व्यक्ती ही त्या तत्वांना त्याच्या विचारां नाच तर अनुकरण करत असते. मग त्या व्यक्तीला तत्वनिष्ठ म्हणता म्हणता ती व्यक्ती नकळत त्याच्या तत्वांना ही अनुकरण करत राहते.  प्रश्नाची उत्तरे इथेच येत असताना नकळत एक गोष्ट मनात येते की प्रत्येक व्यक्ती ही व्यक्तिनिष्ठ असतेच पण त्याला स्वतः चे एकही तत्व अथवा मत नसणे म्हणजेच ती व्यक्ती नकळत व्यक्तिनिष्ठ होऊन जाते. आपण सगळेच कोणत्या ना कोणत्या व्यक्तिनिष्ठ विचारांचा वारसा पुढे चालवत ...